Giữa những
tai ương, người đ́nh công kẻ cắn răng chịu đựng
Grant
McCool, Reuters 15/6/08, Minh Phong lược dịch
Hàng trăm
ngàn công nhân xí nghiệp đă khởi sự đ́nh công đ̣i tăng lương nhưng
nhiều người Việt Nam đang cắn răng chịu đựng nạn lạm phát gia tăng
như chong chóng và một đơn vị tiền tệ đang bị mất giá.
Nhiều người khác
th́ dựa vào bản năng sinh tồn đă được rèn luyện trong gia đ́nh qua
hàng chục năm chiến tranh và một nền kinh tế chỉ đạo kiểu Sô viết
cho đến đầu thập niên 1990s, bằng cách săn sóc riêng cho bản thân
gia đ́nh họ, tích trữ gạo, xăng dầu, vàng và đô la.
Trong đất nước Đông Nam Á độc tài đảng trị này, nơi các tiếng nói
bất đồng chính kiến bị bịt miệng và việc xuống đường biểu t́nh vô
cùng hiếm hoi, nhiều người vẫn lặng yên khoái chí ngồi nh́n giới
lănh đạo đảng vật lộn với các khó khăn trầm trọng của kinh tế vĩ mô.
"Đó là một cuộc khủng hoảng và như một nhà ngoại giao Việt Nam quen
biết đă kể cho tôi nghe th́, 'đôi khi rất xấu lại là rất tốt' ", một
nhà ngoại giao Tây phương nói.
Nói chung th́ các nhà tài
trợ và chính phủ nước ngoài vẫn lạc quan về triển vọng lâu dài của
việc cải cách kinh tế, mặc dù có nhiều than phiền từ phía Hoa Kỳ và
Liên hiệp Âu châu về nạn tham nhũng, thiếu tự do ngôn luận và việc
bỏ tù các nhà hoạt động chính trị.
Đảng cộng sản đang cầm quyền phải đối diện với một trong những thử
thách lớn nhất với tỷ lệ lạm phát hàng năm nằm ở mức hai con
số trong suốt 7 tháng liên tiếp, lên đến 25.5 phần trăm hồi
tháng Năm.
Nhập cảng nhảy vọt gây ra mức thâm thủng mậu dịch tăng gấp ba
lần, một sự thu hẹp hạn chế thanh khoản đă đặt nhiều áp lực lên trên
hệ thống ngân hàng chưa được phát triển đầy đủ, và thị trường chứng
khoán thiếu kinh nghiệm bị suy giảm đến 60 phần trăm, suy sụp nhất
thế giới.
"Một đám mây đen đang bao
phủ thị trường chứng khoán đă gây ra một trạng thái ảm đạm buồn thảm
trong công ty của tôi", một tay môi giới đầu tư 25 tuổi yêu cầu được
dấu tên v́ lư do nghề nghiệp cho biết.
Tỷ giá hối đoái chính thức của đồng bạc VNĐ giữa các ngân hàng đă
rơi xuống gần 5 phần trăm đối với đồng đô la kể từ cuối tháng Ba.
Trong một nền kinh tế bị đô la hóa cao độ, giá cả gia tăng đang làm
đau nhói 85 triệu người Việt Nam, phần lớn sống ở các vùng nông thôn.
Hàng chục triệu người đang sống trong cảnh hoặc mấp mé trên mức
nghèo đói khi lợi tức một đầu người hàng năm trung b́nh chỉ có 835
Mỹ kim, thậm chí c̣n được các nhà uyên bác thổi phồng lên như một
con cọp kinh tế kế tiếp của Á châu .
"Dân nghèo và những
người già cả ở miền quê đang bị khổ sở nhiều, nhà nước không
cung cấp một hệ thống an sinh xă hội đàng hoàng cho những lúc như
thế này", theo ông Nguyễn Văn Hoàng, một tài xế xe đ̣ nhỏ có gia
đ́nh đang sống ở dưới quê, kể lại.
BĂI CÔNG Ở CÁC XÍ NGHIỆP
Mặc dù truyền thông báo
chí bị nhà nước kiểm soát và hay đưa ra một quan điểm rơ ràng trên
hầu hết mọi vấn đề, th́ họ đă tường thuật về việc công nhân tổ chức
300 cuộc đ́nh công trên toàn quốc trong ba tháng đầu năm để đ̣i tăng
lương – v́ thực phẩm tốn kém hơn 42 phần trăm so với cách đây một
năm và xăng dầu tăng 30 phần trăm.
Hầu hết các cuộc đ́nh công xảy ra tại các xí nghiệp dệt và may mặc,
phần lớn th́ ôn ḥa nhưng có vài cuộc đ́nh công đă trở nên nặng nề
với các vụ ẩu đả giữa công nhân và công an hoặc nhân viên bảo vệ.
Mức lương tháng 60 đô la của một công nhân th́ không đủ để chịu đựng
nổi với nạn lạm phát cao vút, nhưng đó cũng là một sự than phiền
chung ngay cả trong những người có mức lương cao ở thủ đô Hà Nội và
TPHCM, là thành phố lớn nhất Việt Nam với 8 triệu người.
"Mức tăng lương nhỏ bé của tôi không tương xứng với giá cả gia tăng.
Hầu hết mọi thứ đều lên giá: xăng dầu, thực phẩm, quần áo… vv...",
theo nhân viên văn pḥng Nguyễn Hiền Lương.
"Tôi đang cố gắng tiết
kiệm tiền bạc. Thậm chí tôi nghĩ cả đến việc đạp xe đạp đi làm".
Giới dân cư thành thị nói
rằng họ đi mua sắm ở các siêu thị ít hơn và ở các chợ trời nhiều hơn,
đồng thời cũng giảm bớt việc đi ăn uống ở các nhà hàng và ít mua
hàng hoá đắt tiền.
Họ càu nhàu về việc phải
trả bằng đồng đô la hoặc nếu họ muốn trả bằng tiền VN, th́ các cửa
hàng bán đồ nhập cảng sẽ tính theo giá chợ đen vào khoảng 18000 đồng
trên một đô la, khoảng 9% cao hơn hối xuất chính thức.
Nhà nước tỏ ra tự hào về
việc họ đă giảm thiểu nạn nghèo đói từ giữa thập niên 1990s với các
chính sách cải cách đă bỏ rơi nền kinh tế tập trung chỉ đạo và tăng
thêm nhiều trợ cấp, xây dựng một sự tín nhiệm với mức tăng trưởng
trung b́nh hàng năm là 7.5% kể từ năm 2000.
Trong sự suy xụp của nền kinh tế, nhiều mối băn khoăn đă xen vào về
mức độ kinh nghiệm của chính phủ trong các chính sách để đương đầu
với những giao động từ bên ngoài của kinh tế thế giới.
THIẾU MINH BẠCH
Những lời đồn đăi và suy
đóan đă đưa đẩy nhiều quyết định kinh tế tại Việt Nam, là nơi có
những lời than phiền khá phổ biến của các nhà đầu tư trong nước cũng
như nước ngoài là nạn tham nhũng tràn lan tại địa phương và sự thiếu
minh bạch.
Những thách thức chính
trị đối với đảng cộng sản đang cầm quyền th́ không được khoan nhượng
và nhà nước duy tŕ một tư thế độc đoán trên nhiều vấn đề.
Nhà cầm quyền đă cảnh cáo
những người loan tin đồn nhảm, đầu cơ tích trữ và giới công nhân
đ́nh công về sự "trừng phạt nghiêm trọng" nếu vi phạm luật pháp v́
họ muốn bám víu vào sự ổn định chính trị hiện đang thu hút nhiều nhà
đầu tư. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đang ngồi trên một chiếc ghế nóng
bỏng của một lănh đạo nhà nước. Ông ta thường xuyên xuất hiện ở nơi
công cộng và trên báo chí truyền thông nói chuyện về nạn lạm phát,
gặp gỡ các cơ quan tài chánh nước ngoài để bàn thảo về chính sách và
công du khắp nơi.
"Chính phủ thấu hiểu
những ǵ người dân đang trải qua", ông Dũng nói cùng Quốc hội độc
đảng hồi cuối tháng Năm.
Ông ta cũng thú nhận sự
yếu kém của nhà nước, nhưng các nhà phân tích kinh tế và chính trị
nói rằng, ngoài những xáo trộn về lao động, th́ họ vẫn chưa phải chú
ư đến những áp lực bi thảm về chính trị và xă hội.
"Trong phạm vi chính trị Việt Nam, nếu bạn nhô đầu lên khỏi công sự
chiến đấu th́ cái giá phải trả có khả năng cao so với những ǵ mà cơ
quan an ninh có thể làm. Nhưng những nhà quan sát như chúng tôi hơn
bao giờ hết nên cởi mở về một khả năng là những sự kiện bất ngờ có
thể xảy ra".
Ông
Martin Gainsborough. một chuyên gia về Viêt Nam ở Đại học Bristol,
Anh Quốc cho biết.
Amid
woes, some Vietnamese strike, others tough it out
Reuters, Sunday June 15 2008
By Grant McCool
HANOI,
June 15 (Reuters) - Hundreds of thousands of factory workers have
gone on strike for higher wages but many Vietnamese are taking
spiraling inflation and a declining value of their currency on the
chin.
Others
are calling on survival instincts honed by families through decades
of war and a Soviet-style command economy up to the early 1990s by
looking after their own patch, hoarding rice and petrol, gold and
dollars.
In the
one-party ruled Southeast Asian country where dissent is muted and
street demonstrations extremely rare, others still take quiet
satisfaction from watching the Communist Party leadership grapple
with serious macro-economic problems.
"It is a
crisis and as one Vietnamese friend of mine told me, 'sometimes very
bad is very good'," said one Western diplomat.
Overall, foreign donors and governments are optimistic about the
long-term potential of economic reforms, despite complaints from the
United States and the European Union about corruption, lack of
freedom of speech and jailing of political activists.
The ruling party faces one of its biggest challenges with yearly
inflation in double-digits for seven consecutive months, hitting
25.2 percent in May.
Imports
have soared causing a tripling of the trade deficit, a liquidity
crunch has put pressure on the underdeveloped banking system and the
fledgling stock market is down 60 percent, the world's worst
performer.
"A dark cloud over the stock market has created a gloomy mood in my
company" said a 25-year-old securities broker who requested
anonymity for professional reasons.
The
official interbank exchange rate of the dong has dropped nearly 5
percent since late March against the dollar. In the highly
dollarised economy, rising prices are stinging Vietnam's 85 million
people, most of whom live in rural areas.
Tens of
millions live in poverty or just above the poverty line as annual
per capita income averages only $835 even as it has been hyped by
pundits as the next "Asian Tiger" economy. "Poor people and the
elderly in the countryside are hurting a lot, our government does
not provide a proper social security system for times like these,"
said Nguyen Van Hoang, a minibus driver whose family lives in the
countryside.
FACTORY
STRIKES
Although
media is state-controlled and puts a positive spin on most issues,
they have reported workers staging 300 strikes nationwide in the
first quarter for higher wages -- food costs 42 percent more than a
year ago and fuel 30 percent more.
Most
strikes have been at foreign-owned textile and garment factories,
most of them peaceful, but a few turned nasty with punch-ups between
workers and police or management personnel.
A
worker's average monthly salary of $60 is not enough to cope with
soaring inflation, but that is a common complaint even among those
who earn higher salaries in the capital, Hanoi, and Ho Chi Minh
City, the largest city with 8 million people.
"My small
income increase does not match the rise in prices. Almost everything
has been going up: fuel, food, clothes, etc," said office worker
Nguyen Hien Luong.
"I'm
trying to save money. I even think of riding a bicycle to go to
work."
City dwellers say they are shopping less at supermarkets and more at
cheaper street markets, eating out at restaurants less and buying
fewer luxury goods.
They
grumble about having to pay in dollars or if they want to use dong,
shops that sell imported goods charge black market rates around
18,000 dong per dollar, about nine percent more than the official
rate.
The government has prided itself on reducing poverty since the
mid-1990s with reforms that shed the planned economy and many
subsidies, building credibility with annual growth rates averaging
7.5 percent since 2000.
In the
economic downturn, anxieties have crept in about the government's
level of policy experience in coping with external shocks from the
global economy.
LACK OF
TRANSPARENCY
Rumours
and speculation drive a lot of economic decisions in Vietnam, where
common complaints by domestic and foreign investors are of endemic
corruption and lack of transparency.
Political challenges to the ruling party are not tolerated and the
government takes an authoritarian posture on many problems.
It has warned speculators, hoarders and striking workers of "severe
punishment" for breaking laws as it clings to the political
stability that has attracted many investors.
Prime
Minister Nguyen Tan Dung is in the hot seat as head of the
government. He appears frequently in public and media talking about
inflation, meets foreign financial institutions to discuss policy
and travels widely.
"The
Government understands what people are going through," Dung told the
one-party National Assembly at the end of May.
He also admitted government shortcomings, but economic and political
analysts say that apart from the labour disruptions, they have yet
to observe dramatic social and political pressures.
"In Vietnam's political context, if you stick your head above the
parapet, the costs are potentially high of what the security
authorities could do," said Martin Gainsborough, Vietnam specialist
at the University of Bristol, England. "However, we as observers
should be ever more open to the possibility that unexpected events
can happen." (Editing by Sanjeev Miglani) |